Wytyczne dietetyczne NICE – alternatywa dla diety low FODMAP

Jeżeli do tej pory Twoje pierwsze skojarzenie dotyczące leczenia dietetycznego Zespołu Jelita Drażliwego (IBS) związane było z protokołem dietetycznym FODMAP, koniecznie musisz zapoznać się z wytycznymi opracowanymi przez Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii (ang. National Institute of Health and Care Excellence – NICE).

Zawartość artykułu:

• Wytyczne NICE dla pacjentów z IBS – co to jest?
• Dietetyczne wytyczne NICE
• Jakie są główne różnice pomiędzy dietą low FODMAP a wytycznymi NICE?
• Skuteczność wytycznych NICE – badania naukowe
• Podsumowanie

Wytyczne NICE dla pacjentów z IBS – co to jest?

W 2008 roku NICE opublikował wytyczne dotyczące diagnostyki i postępowania w IBS [1]. Następnie wytyczne zostały zaktualizowane w 2017 roku [2].

Jako strategię pierwszego wyboru dla pacjentów z IBS, NICE rekomenduje wdrożenie wybranych strategii dietetycznych i zmianę stylu życia. Dopiero w sytuacji, gdy proponowane postępowanie nie przyniesie pożądanych efektów NICE zaleca wdrożenie diety ubogiej w FODMAP.

Brytyjskie Towarzystwo Gastroenterologiczne (BTG), podobnie jak NICE, również rekomenduje, aby dieta uboga w FODMAP była postępowaniem dietetycznym drugiego wyboru [3]. W pierwszej kolejności BTG sugeruje pacjentom wprowadzenie prostszych zmian dietetycznych, zgodnie z wytycznymi NICE.

Dietetyczne wytyczne NICE

W wytycznych NICE znajdziesz następujące rekomendacje dietetyczne dla pacjentów z IBS:

• Jedz regularnie posiłki i znajdź na nie czas
• Unikaj omijania posiłków i długich przerw między nimi
• Pij co najmniej 8 szklanek płynów dziennie, głównie wodę i napoje bez kofeiny, np. herbaty ziołowe
• Ogranicz spożycie kawy i herbaty do 3 szklanek dziennie
• Zmniejsz spożycie alkoholu i gazowanych napojów
• Pomocne może być ograniczenie spożycia żywności bogatej w błonnik (takich jak pełnoziarnista mąka, pieczywo, płatki o dużej zawartości otrąb, pełnoziarniste zboża, takie jak brązowy ryż)
• Zmniejsz spożycie „skrobii opornej” (skrobia, która jest odporna na trawienie w jelicie cienkim i osiąga w nienaruszonym stanie okrężnicę), która często występuje w przetworzonej lub ponownie gotowanej żywności
• Ogranicz spożycie świeżych owoców do 3 porcji w ciągu dnia, każda porcja po 80 g
• Unikaj sorbitolu, szczególnie jeśli towarzyszy Ci biegunka. Jest to sztuczny słodzik znajdujący się w bezcukrowych słodyczach (w tym gumie do żucia) i napojach oraz w niektórych produktach dla diabetyków i osób odchudzających się
• Spożywaj produkty owsiane, szczególnie gdy towarzyszą Ci wzdęcia i gazy. Płatki owsiane, mąka owsiana, pieczywo z dodatkiem owsa – to produkty, które mogą okazać się pomocne przy tego typu dolegliwościach
• Spożywaj regularnie siemię lniane – ok. 1 łyżki stołowej dziennie. Możesz dodawać je do owsianki, jaglanki lub koktajlu, a nawet do sałatki

W wytycznych znajdziesz także sugestię, żeby wygospodarować wolny czas na relaks oraz aktywność fizyczną.

Jakie są główne różnice pomiędzy dietą low FODMAP a wytycznymi NICE?

Wytyczne NICE mają charakter bardziej ogólny, co oznacza że skupiają się nie tylko na ograniczeniu poszczególnych produktów, które mogą być źródłem FODMAP (np. ogranicz spożycie świeżych owoców do 3 porcji w ciągu dnia, każda porcja po 80 g), ale także np. na zmianie zachowań żywieniowych (np. jedz regularnie posiłki i znajdź na nie czas).

Protokół dietetyczny FODMAP jest bardziej restrykcyjnym i wymagającym narzędziem dietetycznym. W pierwszym etapie protokół dietetyczny FODMAP zakłada restrykcyjną eliminację FODMAP z diety, a następnie testowanie tolerancji na poszczególne FODMAP

Przeczytaj także: Dieta low FODMAP – przewodnik dla pacjenta i darmowy jadłospis

Skuteczność wytycznych NICE – badania naukowe

W Szwecji porównano dietę ubogą w FODMAP ze standardowym postępowaniem dietetycznym opartym o wytyczne NICE [4]. Obie interwencje dietetyczne testowano przez 4 tygodnie wśród pacjentów z IBS. Każda z diet skutecznie zmniejszyła nasilenie dolegliwości jelitowych, a pomiędzy modelami dietetycznymi nie zaobserwowano różnic.

Z kolei w innej pracy [5] również porównano dietę ubogą w FODMAP z dietą opartą na wytycznych NICE, ale z uwzględnieniem pewnych modyfikacji (przestrzeganie tylko części wytycznych NICE).

Uczestnikami badania byli pacjenci z IBS o charakterze biegunkowym, a każdej z diet przestrzegano przez 4 tygodnie. W grupie przestrzegającej diety ubogiej w FODMAP odsetek pacjentów, którzy odczuli poprawę dolegliwości jelitowych był wyższy (52%) w porównaniu do diety opartej o wytyczne NICE (41%), jednak różnice pomiędzy grupami nie były istotne. Mimo tego w grupie stosującej dietę ubogą w FODMAP zaobserwowano większą poprawę jakości życia oraz zmniejszenie negatywnego wpływu choroby na codzienne aktywności (inne niż praca) [6].

W kolejnej pracy porównano tradycyjne modyfikacje dietetyczne (oparte o wytyczne NICE), dietę ubogą w FODMAP oraz dietę bezglutenową [7]. Przestrzeganie diety opartej o wytyczne NICE zmniejszyło podaż FODMAP z 24,9 g/dzień do 15,2 g/d w 4 tygodniu interwencji. W przypadku diety ubogiej w FODMAP z 27,7 g/dzień do 4,6 g/d, a w przypadku diety bezglutenowej z 27,4 g/dzień do 22,4 g/d. Pomimo różnic w zawartości FODMAP, żadna z diet nie okazała się bardziej skuteczna od pozostałych. Z kolei podaż mikro- i makroskładników była taka sama. Warto jednak dodać, że tradycyjna interwencja dietetyczna (oparta o wytyczne NICE) była tańsza, mniej czasochłonna (czas poświęcony na zakupy), łatwiejsza do przestrzegania podczas jedzenia na mieście oraz łatwiejsza do stosowania na co dzień.

W trzech kolejnych badaniach [8-10] także porównano dietę ubogą w FODMAP z dietami opartymi o wytyczne NICE, ale z uwzględnieniem lokalnych zwyczajowych żywieniowych (badania przeprowadzono w Iranie, w Indiach i w Chinach). W dwóch pracach dieta uboga w FODMAP okazała się być skuteczniejszym narzędziem dietetycznym [8, 9], a w jednej pracy nie zauważono różnic pomiędzy testowanymi dietami [10].

Dodatkowo w meta-analizie sieciowej (jest to metoda statystyczna, która pozwala porównać skuteczność różnych metod leczenia) stwierdzono większą skuteczność diety ubogiej w FODMAP w porównaniu do diety opartej o wytyczne NICE (dieta uboga w FODMAP skuteczniej łagodziła ogólne objawy związane z IBS, ból brzucha oraz wzdęcia) [11].

Przeczytaj także: Poznaj historię Ani, która dzięki współpracy z naszym centrum uporała się z IBS

Podsumowanie

Podczas współpracy z naszymi pacjentami często kierujemy się wytycznymi BTG i jako leczenie pierwszego wyboru wprowadzamy zalecenia dietetyczne NICE.

Dla części naszych pacjentów te proste modyfikacje dietetyczne są wystarczające, aby zmniejszyć dolegliwości jelitowe w zadowalającym zakresie. Oczywiście wytyczne NICE mają swoje ograniczenia (opisaliśmy je w tabeli) i nie zawsze przynoszą satysfakcjonujące efekty. W takiej sytuacji sięgamy po protokół dietetyczny FODMAP.

Jeżeli potrzebujesz pomocy specjalistów, zespół naszych dietetyków dobierze dla Ciebie odpowiednie postępowanie dietetyczne, które przyniesie ulgę Twoim jelitom.

Rozpocznij współpracę z naszym dietetykiem!

Bibliografia

1. NICE N. Irritable bowel syndrome in adults: diagnosis and management of irritable bowel syndrome in primary care. Royal College of Nursing, London, UK. 2008.
2. Health NIf, Excellence C. Irritable bowel syndrome in adults: diagnosis and management: National Institute for Health and Care Excellence (NICE); 2017.
3. Vasant DH, Paine PA, Black CJ, Houghton LA, Everitt HA, Corsetti M, et al. British Society of Gastroenterology guidelines on the management of irritable bowel syndrome. Gut. 2021;70(7):1214-40.
4. Böhn L, Störsrud S, Liljebo T, Collin L, Lindfors P, Törnblom H, et al. Diet low in FODMAPs reduces symptoms of irritable bowel syndrome as well as traditional dietary advice: a randomized controlled trial. Gastroenterology. 2015;149(6):1399-407. e2.
5. Eswaran SL, Chey WD, Han-Markey T, Ball S, Jackson K. A randomized controlled trial comparing the low FODMAP diet vs. modified NICE guidelines in US adults with IBS-D. Official journal of the American College of Gastroenterology| ACG. 2016;111(12):1824-32.
6. Eswaran S, Chey WD, Jackson K, Pillai S, Chey SW, Han-Markey T. A diet low in fermentable oligo-, di-, and monosaccharides and polyols improves quality of life and reduces activity impairment in patients with irritable bowel syndrome and diarrhea. Clinical Gastroenterology and Hepatology. 2017;15(12):1890-9. e3.
7. Rej A, Sanders DS, Shaw CC, Buckle R, Trott N, Agrawal A, et al. Efficacy and Acceptability of Dietary Therapies in Non-Constipated Irritable Bowel Syndrome: A Randomized Trial of Traditional Dietary Advice, the Low FODMAP Diet, and the Gluten-Free Diet. Clinical Gastroenterology and Hepatology. 2022.
8. Zahedi MJ, Behrouz V, Azimi M. Low fermentable oligo‐di‐mono‐saccharides and polyols diet versus general dietary advice in patients with diarrhea‐predominant irritable bowel syndrome: A randomized controlled trial. Journal of gastroenterology and hepatology. 2018;33(6):1192-9.
9. Goyal O, Batta S, Nohria S, Kishore H, Goyal P, Sehgal R, et al. Low fermentable oligosaccharide, disaccharide, monosaccharide, and polyol diet in patients with diarrhea‐predominant irritable bowel syndrome: a prospective, randomized trial. Journal of Gastroenterology and Hepatology. 2021;36(8):2107-15.
10. Zhang Y, Feng L, Wang X, Fox M, Luo L, Du L, et al. Low fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols diet compared with traditional dietary advice for diarrhea-predominant irritable bowel syndrome: a parallel-group, randomized controlled trial with analysis of clinical and microbiological factors associated with patient outcomes. The American journal of clinical nutrition. 2021;113(6):1531-45.
11. Black CJ, Staudacher HM, Ford AC. Efficacy of a low FODMAP diet in irritable bowel syndrome: systematic review and network meta-analysis. Gut. 2022;71(6):1117-26.